درآمد پزشکان نسبت به درآمد سرانه در کشورهای مختلف چقدر است؟
سال گذشته، مطالعه‌ای تطبیقی در موسسه عالی پژوهش سازمان تأمین اجتماعی درباره میزان درآمد کادر پزشکی به تفکیک گروه‌های درمانی انجام شده است. از آنجایی که هیچ آماری در این رابطه از سوی منابع رسمی اعلام نشده بود، در این پژوهش برای مقایسه وضع درآمد پزشکان در ایران با کشورهای دیگر، به مطالعه میدانی و مصاحبه با پزشکان عمومی و مدیران شبکه بهداشت و درمان استان‌ها پرداخته‌اند. اطلاعات مربوط به میانگین دریافتی پزشکان عمومی شاغل در طرح پزشک خانواده، از طریق پست الکترونیک و تلفن، در تعدادی از استان‌ها به دست آمد. نتیجه‌ی این پژوهش نشان می‌دهد که دست‌کم درباره پزشکان خانواده در ایران می‌توان گفت بیش از یک‌ونیم برابر درآمد سرانه دریافتی دارند. این میزان دریافتی بعد از تعدیل قیمت‌ها در طرح تحول سلامت است.
اطلاعات ٤٣ کشور دنیا با استفاده از داده‌های سازمان همکاری و توسعه‌ی اقتصادی یا OECD به دست آمده است. در بررسی دریافتی پزشکان متخصص و عمومی، کمترین اختلاف در کشورهای اسکاندیناوی (فنلاند، ایسلند و دانمارک) مشاهده می‌شود که هر دو گروه دریافتی تقریبا برابری دارند، همچنین نسبت حقوق و دستمزد پزشک عمومی و متخصص به پرستار بین کشورهای پیشرفته دنیا یعنی OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) حدود دو تا سه برابر است. در این کشورها به علت سیستم‌های مالیاتی پیش‌رونده و همچنین دیگر سیاست‌های ضداختلاف طبقاتی سعی می‌شود تفاوت درآمدی بین کادر پزشکی و همچنین دیگر اقشار جامعه تا جای ممکن گسترش نیابد و این امر از ایجاد نارضایتی در محیط کار و عواقب بعدی آن مانند مهاجرت جلوگیری می‌کند. بیشترین دریافتی‌ها در این مطالعه مربوط به کشورهای آمریکا، استرالیا، کانادا، اتریش و آلمان است، که از جمله کشورهای مهاجرپذیر در حوزه‌ی علوم‌پزشکی هستند. با توجه به این گزارش، شکاف درآمدی بین پزشکان متخصص و عمومی، پرستاران و پیراپزشکان در اغلب کشورها حدود دو الی سه برابر است.
استرالیا کشوری با درآمد سرانه حدود ٥٦ هزار دلار است. طبق آخرین آمار، در بخش خصوصی درآمد پرستار بیمارستان ٥٦ هزار دلار PPP (ضریبی برای مقایسه بهتر با در نظر گرفتن وضع رفاه و میانگین قدرت خرید)، پزشک عمومی ٨٤ هزار و پزشک متخصص٢٠٧ هزار دلار تخمین زده می‌شود. درآمد سرانه در کانادا حدود ٤٣ هزار دلار است و درآمد پزشکان عمومی و متخصص به ترتیب ١٣٦ و ٢١٣ هزار دلار PPP است. فرانسه با درآمد سرانه حدود ٣٦ هزار دلار، در بخش خصوصی، پزشکان عمومی و متخصص به ترتیب ٨٢ و ١٣٢ هزار دلار و در بخش دولتی، پزشکان متخصص ٨٥ هزار دلار درآمد دارند. در آلمان با درآمد سرانه‌ای معادل ٤١ هزار دلار، پزشکان متخصص بخش دولتی ١١٣ هزار دلار دریافتی سالانه دارند. نروژ درآمد سرانه‌ای حدود ٧٤ هزار دلار دارد و پزشکان متخصص دولتی ٨٨ هزار دلار دریافتی دارند. مجارستان از کشورهای حوزه اروپای شرقی درآمد سرانه‌ای معادل ١٢هزار دلار دارد. پزشکان عمومی و متخصص در این کشور به ترتیب ٢٩ و ٣٤ هزار دلار درآمد دارند. در ترکیه هم با درآمد سرانه حدود ٩ هزار دلار، پزشکان عمومی و متخصص دولتی به ترتیب ٤٨ و ٧١ هزار دلار درآمد دارند. با بررسی‌های میدانی مشخص شده میانگین دریافتی یک پزشک عمومی شاغل در بخش پزشک خانواده در ایران، ماهانه ٧٥ میلیون ریال و سالانه ٩٠٠ میلیون ریال است که برابر ٢٧٧٠٠ دلار آمریکا در سال است.
در نتیجه این پژوهش مشخص شد در کشورهای پیشرفته عضو OECD، دریافتی پزشکان عمومی طیفی از ٤٣ هزار تا ٢٨٠ هزار دلار را دربرمی‌گیرد. هرچند دریافتی ٢٨٠هزار دلاری در کشور لوکزامبورگ استثنا بوده و حداکثر دریافتی پزشکان عمومی در بیشتر کشورها حدود ٨٠ هزار دلار است. در کشورهای آفریقایی، طیف درآمد پزشکان عمومی از ٦٧ تا ٣٤٠٠ دلار در ماه متفاوت است. در کشورهای آمریکای جنوبی، طیف درآمد پزشکان عمومی حدودا ٢٣ هزار تا ۶۰ هزار دلار است. در میان کشورهای آسیایی و خاورمیانه که در این پژوهش بررسی شده‌اند، در امارات متحده عربی با درآمد سرانه ٤٠ هزار، پزشکان عمومی اگر شهروند این کشور باشند، طبق آمار رسمی دولت، درآمد ماهانه‌ای معادل ٦٦٤٠ دلار دارند، اما درآمد کارکنان غیراماراتی کمتر است. در هند با درآمد سرانه ١٦٠٠ دلار، پزشکان عمومی ٢٣ هزار دلار در سال درآمد دارند. پاکستان با درآمد سرانه ١٤٠٠ دلار، پزشکان درآمد ٦١٤ دلاری در ماه دارند و درآمد ماهانه پزشک در مصر با درآمد سرانه ٣٦٠٠ دلار، ٣٨٨ دلار است. در این پژوهش فقط منابعی در نظر گرفته شدند که اعتبار بالایی دارند، از این رو تنها آمار چند کشور آسیایی به دست آمد. درباره ایران به دلیل عدم‌شفافیت حتی در بررسی ILO (وسیع ترین بررسی حقوق و دستمزد در سراسر جهان) فقط درآمد چند شغل محدود اعلام شده بود که پزشکی جزو آنها نبود.
نسبت دریافتی پزشکان عمومی به درآمد سرانه تعدیل شده با ppp در آمریکا با ۲.۶۹ ، کانادا با ۳.۰۸ و استرالیا ۱.۸۱ است؛ به عبارت دیگر یک پزشک در کانادا حدود سه برابر بیشتر از متوسط درآمد سرانه دریافتی دارد. در ایران، این نسبت بعد از تعدیل دریافتی‌ها در طرح تحول نظام سلامت ۱.۶۳ است. این نسبت در کشورهای آفریقایی بسیار بالا بوده و در کشور موزامبیک تا ٣٠ برابر هم می‌رسد. این امر را می‌توان به کمک‌های بین‌المللی به بخش پزشکی و سلامت در این کشورها به منظور ارتقای هرچه سریع‌تر وضع سلامت جامعه ارتباط داد. در تعداد معدودی از کشورها مانند ایرلند، ایتالیا، مصر و فیلیپین این نسبت کمتر از یک است که نشان‌دهنده‌ی درآمدی کمتر از سطح درآمد سرانه است، به تعبیری پزشکان در این کشورها جزو قشر مرفه محسوب نمی‌شوند. این پژوهش چنین نتیجه‌گیری می‌کند که درآمد بالای پزشکان در اغلب کشورها ازجمله ایران نسبت بالایی در مقایسه با درآمد سرانه دارد. اهمیت تفاوت در این نسبت، زمانی بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم متوسط درآمد سرانه، توزیع یکسانی در جامعه ندارد و در دل خود نیز نماینده تفاوت بین اقشار مختلف است. این پژوهش می‌گوید افزایش درآمد پزشکان و پرستاران برای رقابت با کشورهایی چون آمریکا و کانادا و جلوگیری از سیر مهاجرت، امکان‌ناپذیر و نادرست است، زیرا در این کشورها درآمد سرانه نیز به همان نسبت بالاست و قدرت خرید ارز کشورها نیز برابر نیست. همچنین جلوگیری از شکاف طبقاتی زیاد بین کادر پزشکی و سایر اقشار تحصیل‌کرده و دانشگاهی به منظور برقراری عدالت و پیشگیری از حواشی برای این حوزه ضروری است.
منبع: دنیای اقتصاد
.jpg "چین خرید نفت از ایران را ۳۴ درصد کاهش داده است")