برندگان نوبل رشته‌های علوم پایه از کشورهای توسعه‌یافته هستند

جایزه‌ی نوبل در سال ۱۹۰۱ پایه‌گذاری شده است و تا سال ۲۰۱۷، ۵۸۵ مرتبه و به ۹۲۳ فرد و مؤسسه تعلق گرفته است. این جایزه در ۶ دسته‌بندی مختلف اهدا می‌شود؛ شیمی، ادبیات، پزشکی، صلح، فیزیک و اقتصاد دسته‌بندی‌های این جایزه را تشکیل می‌دهند. دسته‌بندی اقتصاد در سال ۱۹۶۸ توسط بانک مرکزی سوئد به نام آلفرد نوبل پایه‌گذاری شده است و در طول تاریخ پایین‌ترین تعداد برندگان (۷۹ نفر) را داشته است.

یک جایزه نوبل، در یک موضوع مشترک و یا با یک هدف خاص، می‌‌تواند به صورت همزمان به ۳ فرد یا مؤسسه تعلق بگیرد. با وجود اینکه اهدای نوبل به یک نفر، نسبت به اهدای آن به دو یا سه نفر رایج‌تر است، نوبل‌های مربوط به دسته‌بندی‌های علوم پایه نسبت به دسته‌بندی‌های ادبیات و صلح، به نسبت بیشتری به صورت مشترک اهدا می‌شوند.

بین سال‌های ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۷ جایزه‌ی نوبل ۵۸۵ بار اعطا شده است

جنسیت

شمارش تعداد برندگان نوبل بر اساس جنسیت آن‌ها نشان‌دهنده‌ی اختلاف آشکاری در توزیع جوایز نوبل است. به عبارت دیگر، مردان با اختلاف بسیار ناچیزی در میان این ۶ دسته‌بندی، تقریبا ۱۷ برابر بیشتر از زنان، در طول تاریخ برنده‌ی نوبل شده‌اند (نسبت نوبل‌های دریافتی مردان به زنان، به ترتیب ۸۷۵ به ۴۸ است).

با گذشت زمان و از سال ۱۹۸۰، می‌توان نتیجه گرفت که بهبودی نسبی در روند مشارکت زنان در جوایز نوبل حاصل شده است. با وجود روند صعودی حضور زنان در میان برندگان نوبل، هنوز فاصله زیادی وجود دارد تا تعادلی نسبی در تعداد زنان و مردان ایجاد شود. افزایش برندگان نوبل زن بیشتر در سه حوزه‌ی پزشکی، ادبیات و صلح بوده است. از سال ۱۹۶۰، تنها دو زن نوبل شیمی، یک زن نوبل اقتصاد و همچنین یک زن جایزه‌ی نوبل فیزیک را دریافت کرده است؛ این در حالی است که در طول این سال‌ها، ۱۱ زن نوبل پزشکی، ۱۰ زن نوبل صلح و ۹ زن نوبل ادبیات دریافت کرده‌اند.

کشورها

معمولا برای نمایش کشور برندگان جوایز نوبل، به خصوص در دسته‌بندی ادبیات و صلح، از کشور محل تولد آن‌ها، استفاده می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهند که ایالات متحده در هر دو حوزه‌ی مربوط به علوم پایه و علوم انسانی بیشترین تعداد جوایز نوبل را به خود اختصاص داده است. با وجود این، توزیع جغرافیایی جوایز نوبل الگوی متفاوت‌تری دارد؛ برندگان نوبل‌های علوم پایه معمولا از کشورهای توسعه‌یافته هستند (ایالات متحده، اروپای قاره‌ای، بریتانیا، اسکاندیناوی، روسیه و چندین برنده در استرالیا، هند، چین و آرژانتین از جمله‌ی این کشورها هستند). از طرف دیگر، برندگان نوبل ادبیات و صلح علاوه بر اینکه شامل کشورهای توسعه‌یافته‌‌ می‌شوند، نشان‌دهنده‌ی نواحی متنوع‌تری از دنیا هستند و اکثریت آن‌ها متولدین آفریقا، آسیا، آمریکای لاتین و آمریکای مرکزی هستند.

سن

سن دقیق برندگان نوبل در زمان دریافت جایزه‌ از طریق تاریخ تولد آن‌ها و زمان دریافت جایزه توسط آن‌ها به دست آمده است. میانگین سن برندگان نشان می‌دهد که به طور کلی، برندگان جایزه نوبل سنی نزدیک به ۶۰ سال داشته‌اند. متوسط سنی در هر کدام از شش دسته‌بندی جوایز نوبل، نزدیک به ۵۴ سال است. نسبت کسانی که سن آن‌ها هنگام دریافت جایزه، نزدیک به ۴۰ سال بوده است، به طور چشم‌گیری پایین است و تنها ۶.۷ درصد از تمامی برندگان در این میانگین سنی قرار داشته‌اند ( ۵۹ نفر از ۸۸۱ نفر). این آمار برای برندگان زن تا این میزان پایین نیست و ۱۶.۳ درصد از زنان، به هنگام دریافت جایزه، حدود ۴۰ سال و یا کمتر از آن سن داشتند. روند سنی دریافت نوبل نشان می‌دهد که با گذشت زمان سن دریافت این جایزه، افزایش پیدا کرده است.

جوان‌ترین برندگان جایزه‌ی نوبل

مسن‌ترین برندگان جایزه‌ی نوبل

از سال ۱۹۰۱، آغاز تاریخ جوایز نوبل، در تاریخ‌های خاصی این جایزه به کسی تعلق نگرفته است. مجموع این دفعات به ۴۹ بار می‌رسد و غالب آن‌ها در طول جنگ‌های جهانی اول (۱۹۱۴-۱۹۱۸) و دوم (۱۹۴۵-۱۹۳۹) اتفاق افتاده است.

جایزه‌ی صلح نوبل در سال ۲۰۱۸ مشترکا به نادیا مراد از عراق و دنیس موکویگی از کنگو، به دلیل مبارزه با خشونت‌های جنسی در زمان جنگ و کمک به قربانیان آن، تعلق گرفت.

منبع:  thenobelprize.org