نیمی از کسانی که دچار افسردگی هستند، تحت درمان قرار نمی‌گیرند
تعداد مبتلایان به افسردگی و دیگر اختلالات مربوط به سلامت روان در سراسر جهان رو به افزایش است. افسردگی یک بیماری رایج در دنیاست و بیش از ۳۰۰ میلیون نفر از آن رنج می‌برند. این اختلال روانی با تغییرات خلق‌و‌خو و واکنش‌های احساسی کوتاه‌مدت در افراد تفاوت دارد؛ به خصوص در مواردی که به صورت طولانی‌مدت اتفاق می‌افتد و وضعیت بیماری متوسط یا شدید گزارش می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث شود که بیمار در محل کار، مدرسه یا در میان خانواده به تنهایی رنج بکشد و عملکرد ضعیفی را از خود نشان بدهد. افسردگی در بدترین حالت می‌تواند منجر به خودکشی شود. سالیانه، حدود ۸۰۰ هزار نفر خودکشی می‌کنند و خودکشی دومین عامل اصلی مرگ‌و‌میر در جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله است.
با وجود اینکه روش‌های شناخته‌شده‌ای برای درمان افسردگی وجود دارد، اما تنها کمتر از نیمی از کسانی که در دنیا به این اختلال دچار هستند تحت درمان قرار می‌گیرند. موانع درمان مؤثر شامل فقدان منابع درمانی لازم و افرادی متخصص و آموزش‌دیده و برچسب خوردن توسط جامعه می‌شود. مانع دیگری که بر سر راه درمان مؤثر این بیماری قرار دارد تشخیص نادرست آن است. بیماری افرادی که به افسردگی دچارند، اغلب به درستی تشخیص داده نمی‌شود و از طرف دیگر، برای کسانی که به این اختلال دچار نیستند معمولا با تشخیص نادرست داروهای ضدافسردگی تجویز می‌شود.
انواع افسردگی و علائم آن
بر اساس نوع علائم افسردگی و شدت آن‌ها، ممکن است یک دوره از افسردگی، خفیف، متوسط و یا شدید تشخیص داده شود. افسردگی در افرادی که سابقه‌ی یک دوره و یا دوره‌هایی از شیدایی (manic یا مانیا عکس دوره‌ی افسردگی است) را گذرانده‌اند و آن‌هایی که این دوره را نگذارنده‌اند، بسیار متفاوت است. در هر کدام از این دو مورد افسردگی می‌تواند مزمن باشد (یک بازه‌ی زمانی طولانی را دربربگیرد) و اگر بیمار تحت درمان قرار نگیرد در بازه‌هایی عود کند.
اختلال افسردگی برگشت‌پذیر یا عودکننده: این اختلال چند دوره افسردگی تکرار شونده را شامل می‌شود. در این دوره‌ها، فرد حالت افسردگی را تجربه می‌کند، انگیزه‌ی خود را نسبت به زندگی از دست می‌دهد و از آن لذت نمی‌برد، انرژی‌اش کاهش می‌یابد و در نهایت در یک بازه‌ی حداقل دو هفته‌ای، فعالیت‌های روزمره‌اش به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. بسیاری از افرادی که به افسردگی مبتلا هستند، علائمی همچون اضطراب، خواب نامنظم و ناکافی و بی‌اشتهایی را غالباً همراه با نشانه‌هایی مانند احساس گناه، تمرکز پایین و دیگر علائم ناشناخته از خود بروز می‌دهند.
یک دوره از افسردگی، با توجه به مدت زمان و شدت علائم آن، می‌تواند در سه دسته‌ی خفیف، متوسط و شدید قرار بگیرد. فردی که در یک دوره‌ی خفیف افسردگی قرار دارد، در انجام کارهای روزمره و فعالیت‌های اجتماعی خود، با مشکل روبرو می‌شود، اما در نهایت فعالیت‌های خود را متوقف نمی‌کند. در یک دوره‌ی شدید افسردگی، احتمال خیلی پایینی وجود دارد تا فرد مبتلا به افسردگی به فعالیت‌های روزمره‌ی خود در خانه، محل کار و اجتماع ادامه دهد، جز در مواردی که افراد فعالیت‌هایی حداقلی را انجام می‌دهند.
اختلال دوقطبی: این نوع از افسردگی غالباً از دو دوره‌ی شیدایی و افسردگی تشکیل شده است که در فاصله‌ی این دو دوره، بیمار بازه‌هایی در وضعیت عادی قرار می‌گیرد. در دوره‌ی شیدایی، انرژی بیمار بسیار بالاست، و خلق و خوی آزاردهنده‌ای پیدا می‌کند. این دوره با بیش‌فعالی، نشاط‌زدگی، تأکیدهای کلامی، اعتماد به نفس بالا و نیاز کم به استراحت و خواب همراه است.
عوامل تأثیرگذار بر افسردگی و راه‌های جلوگیری از آن
افسردگی از تعاملات پیچیده‌ی عوامل اجتماعی، روانشناختی و زیست‌شناختی پدید می‌آید. کسانی که در زندگی خود رویدادهایی منفی، مانند بیکاری، از دست دادن نزدیکان و آسیب‌هایی روانی را تجربه کرده‌اند، نسبت به ابتلای به افسردگی آسیب‌پذیری بیشتری را از خود نشان می‌دهند. افسردگی، در این شرایط، منجر به اضطراب بیشتر، عملکرد ضعیف و تشدید وضعیت روحی فرد می‌شود.
میان افسردگی و سلامت فیزیکی رابطه‌ی متقابلی وجود دارد. به طور مثال، بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌توانند به افسردگی منجر شوند و عکس این اتفاق هم امکان‌پذیر است.
برای کاهش ابتلا به افسردگی برنامه‌های درمانی متنوعی ارائه شده است و در همین راستا، برنامه‌هایی مؤثر با رویکرد اجتماعی پیش‌بینی شده است؛ انجام طرح‌هایی در مدارس به منظور بالا بردن مثبت‌اندیشی در میان کودکان و نوجوانان از جمله این برنامه‌هاست؛ مشارکت والدینی که فرزندان آن‌ها به مشکلات رفتاری دچار هستند نیز باعث کاهش علائم افسردگی والدین و در نتیجه، بهبود رفتار فرزندان آن‌ها می‌شود.
تشخیص و درمان
روش‌های درمانی مؤثری برای درمان افسردگی‌های متوسط و شدید وجود دارد. کارشناسان سلامت ممکن است انواع روش‌های روان‌درمانی، از جمله درمان فعال‌سازی رفتار، رفتاردرمانی شناختی (CBT)، روان‌درمانی بین فردی (IPT) و یا روش استفاده از داروهای ضدافسردگی را پیشنهاد کنند. اما نباید فراموش کرد که داروهای ضدافسردگی اثرات جانبی منفی فراوانی به دنبال دارد. روش‌های درمانی متفاوتی که توسط متخصصان روان‌درمانی ارائه می‌شود شامل روان‌درمانی‌های فردی و یا گروهی نیز می‌شود.
برای درمان افسردگی‌های خفیف می‌توان از روش روان‌درمانی استفاده کرد. داروهای ضدافسردگی روشی مؤثر برای درمان افسردگی‌های متوسط و شدید است، اما اولین گزینه در درمان افسردگی‌های متوسط نیست. این داروها برای کودکان نباید تجویز شوند و در مورد نوجوانان نیز اولین گزینه‌ی درمان نیستند و باید با احتیاط مصرف شوند.
منبع: World Health Organization
.jpg "۵.۹ درصد نوجوانان ایرانی سیگار یا قلیان مصرف می‌کنند")
