سه درصد از مقالات علمی باطل‌شده در دنیا متعلق به ایران است
ابطال یک مقاله‌ی علمی منتشر‌شده به این معناست که آن مقاله نباید در اصل منتشر می‌شده است و داده‌ها و نتایج آن نمی‌توانند به عنوان بخشی از تحقیقات و مقالات آینده قرار گیرند. اصلی‌ترین دلیل ابطال یک مقاله‌ی علمی، سوء رفتار در تدوین آن است. سوءرفتار به معنای نقض قواعد استاندارد پژوهش علمی و رفتار اخلاقی در فرآیند پژوهش است. تحریف نتایج، استفاده غیرمجاز از دستاوردهای دیگران، سرقت ادبی، جعل عنوان، چاپ همزمان در چند نشریه و ... نمونه‌هایی از سوءرفتارهای علمی محسوب می‌شوند.
بر اساس گزارشی که نشریه‌ی ساینس در ماه گذشته منتشر کرده است، تعداد مقالات باطل‌شده، در مجلات علمی در سراسر جهان طی ۱۰ سال گذشته، ۱۰ برابر شده است. این رقم، و روند رو به افزایش آن، برای نشریات، سردبیران و داوران نشریات زنگ خطری را به صدا درآورده است. خطایی که منجر به ابطال یک مقاله‌ی علمی می‌شود، در اغلب موارد بر کیفیت زندگی انسان‌ها تأثیر می‌گذارد. برخی از مقالات مانند مقالات پزشکی مستقیماً سلامت افراد را تهدید می‌کند و برخی دیگر به طور غیرمستقیم خطراتی را متوجه زندگی انسان‌ها می‌کنند. به همین دلیل است که حساسیت بر روی ژورنال‌های پزشکی بسیار بیشتر بوده و حجم زیادی از مقالات باطل‌شده متعلق به این حوزه است.
یافته‌های منتشر‌شده در نشریه‌ی ساینس نشان می‌دهند در حال حاضر، حدود چهار مقاله از هر ۱۰ هزار مقاله، باطل می‌شوند. تعداد نشریاتی که دقت کافی در انتشار مقالات علمی را نداشته‌اند و ناچار به ابطال آن‌ها شده‌اند، در بازه‌ی سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۶، از ۴۴ ژورنال به ۴۸۸ ژورنال رسیده است.
پژوهشگرانی که دارای بیشترین مقالات باطل‌شده هستند عموماً به کشورهای پیشرفته تعلق دارند؛ ژاپن، آلمان، هلند، چین، آمریکا و کره جنوبی، از جمله‌ی این کشورها هستند.
| محقق | ملیت | تعداد مقالات ابطال‌‌شده | حوزه‌ی پژوهشی |
|---|---|---|---|
| یوشیتاکا فوجی | ژاپن | ۱۶۹ | علوم پزشکی - بی‌هوشی |
| یوآخیم بولت | آلمان | ۹۶ | علوم پزشکی - بی‌هوشی |
| دیدریک استپل | هلند | ۵۸ | روانشناسی اجتماعی |
| چن یوآن چن | تایوان | ۴۳ | علوم کامپیوتر |
| یوشیهیرو ساتو | ژاپن | ۴۳ | علوم پزشکی - عصب‌شناسی |
| هوآ ژونگ | چین | ۴۱ | شیمی |
| شیاگیکی کاتو | ژاپن | ۳۹ | زیست مولکولی |
| جیمز هانتون | آمریکا | ۳۶ | حسابداری |
| هوآنگ این‌مون | کره جنوبی | ۳۵ | علوم پزشکی - پوست |
| هندریک شون | آمریکا | ۳۲ | فیزیک |
اگر به تفکیک کشور به این آمار نگاه کنیم، ایران و رومانی در صدر لیست تعداد مقالات باطل‌شده قرار می‌گیرند. این رده‌بندی تنها در میان کشورهایی انجام شده است که در حد فاصل سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۶، حداقل صد هزار مقاله منتشر کرده باشند.
بر اساس داده‌های موجود در دیتابیس مقالات علمی باطل‌شده، ۵۶۱ مقاله از ۱۹۲۵۶ مقاله‌ی معرفی‌شده، در تاریخ هفتم نوامبر ۲۰۱۸، توسط پژوهشگران ایرانی نوشته شده است. این یعنی حدود سه درصد کل مقالاتی که از سال ۱۹۷۹ تاکنون باطل شده‌اند. البته نباید فراموش کرد که این آمار تنها بر اساس تعداد مقالات منتشر‌شده به زبان انگلیسی محاسبه شده است و ایران جزء کشورهایی است که حجم بیشتری از مقالات را به زبان اول خود، فارسی، منتشر می‌کند. محاسبه‌ی تعداد مقالات باطل‌شده با در نظر گرفتن مقالات فارسی، جایگاه ایران را در این رده‌بندی تغییر خواهد داد.
منابع:
retractiondatabase.org
sciencemag.org
